In het hooikoortsseizoen meer eczeem – hoe zit dat?

Al dertig jaar werk ik met veel plezier in het Amsterdam UMC op het raakvlak van dermatologie en allergie. Op de afdeling dermatologie-allergologie zie ik veel mensen die elders onvoldoende kunnen worden geholpen.

Ik ben gespecialiseerd in allergische huidreacties, deze kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt worden door allergenen die zich door de lucht verplaatsen, zoals pollen, huisstofmijten, huidschilfers van dieren en schimmelsporen. Dit zijn de bekende inhalatieallergenen. Deze allergenen kunnen echter ook huidallergieën veroorzaken. Huidcontact met bijvoorbeeld graspollen kan een directe allergische reactie oproepen zoals urticaria (netelroos of galbulten), die meestal binnen een dag weer verdwijnt. De grotere eiwitten in deze materialen kunnen ook leiden tot contact dermatitis en kunnen eczeem doen opleven.

Huidallergieën veroorzaakt door inhalatieallergenen zijn een bekend probleem, maar er is weinig aandacht voor. Vroeger werd veel onderzoek gedaan, maar deze studies voldeden niet aan de huidige criteria van reproduceerbaarheid en repliceerbaarheid. Recente literatuur is schaars. Het probleem is dat er erg veel mogelijke oorzaken zijn en dat er geen gestandaardiseerd allergenenmateriaal beschikbaar is. In mijn dagelijkse praktijk doe ik wel veel diagnostisch onderzoek, ook met materiaal dat de patiënt zelf meeneemt.

Een huidallergie veroorzaakt door inhalatieallergenen kan beginnen met een urticarieel beeld. Als het contact met de allergenen niet wordt verbroken, of als het beeld niet wordt herkend, kan het zich ontwikkelen tot een eczeem.

De juiste diagnose stellen is vaak niet eenvoudig. Goed luisteren naar het verhaal van de patiënt, echt de tijd voor nemen voor de anamnese, is essentieel. Zo kan bijvoorbeeld bovenwater komen dat een patiënt bij weersverandering of het wisselen van de seizoenen veel klachten heeft en anders niet. Als de onderliggende oorzaak niet evident is, zorgt dit meestal voor grote en langdurige problemen. Een anamnese kost veel tijd. Maar vertraging van de juiste zorg levert veel meer kosten op.  

Wanneer er aanwijzingen zijn dat eczeem mogelijk wordt veroorzaakt door omgevingsfactoren, is het verstandig om niet te snel te adviseren deze factoren te vermijden, maar eerst uit te zoeken of deze factoren ook echt de grondoorzaak zijn. Dit om te voorkomen dat een patiënt bijvoorbeeld niet meer naar buiten gaat en geïsoleerd raakt, terwijl dit niet nodig hoeft te zijn. Een klassiek voorbeeld is de patient die wanneer hij met zonnig weer naar buiten gaat, meer last heeft van zijn eczeem en zonnebrand als de oorzaak wordt gezien. De patient stopt met het gebruik van zonnebrand, terwijl pollen in de lucht de boosdoeners zijn. Het is zaak dat de echte dader in de gevangenis belandt, anders blijft de moordenaar rondlopen.

Als een patient met huidallergie niet goed reageert op therapie, of afwijkend is, dan is verder onderzoek of doorverwijzen op zijn plaats.